Ιστορίες με στρας, σκέψεις, ρεύσεις, παύσεις, τράς, αλλά χωρίς 'rush'...

Monday, February 05, 2007

Οι περιπέτειες της σχολικής ιστορίας στη μεταπολίτευση (Ι).


Μια βιωματική προσέγγιση στην επιστήμη


Στη διαδικασία μετάβασης από τις διακριτές εθνικές κοινωνίες που δομήθηκαν τον 20ο αιώνα, μέσα από παγκόσμιους πολέμους, καταρρεύσεις αυτοκρατοριών, εθνοκαθάρσεις, προσφυγικές εκτοπίσεις, μείζονες πολιτικές μεταβολές και ασφαλώς ‘άνωθεν’ ομογενοποιήσεις στο εσωτερικό τους [με τον τρόπο που περιγράφτηκε στο προηγούμενο ποστ], σε πολυπολιτισμικές διαρκώς πολυπλοκότερες και ενίοτε ανομικές κοινωνίες του σήμερα, το άνυσμα είναι τεράστιο.

Η διαδρομή που έχουν να διανύσουν οι θεσμοποιημένες αφηγήσεις [π.χ. σχολική ιστορία], στο εσωτερικό των κοινωνιών για να παρακολουθήσουν την παραπάνω κίνηση είναι μακρά. Οι δυσκολίες στον αναπροσδιορισμό των αιτημάτων, ποικίλες και η ενσωμάτωση νέων κατηγοριών, εργαλείων και οπτικών για να αποτυπωθούν οι νοοτροπικές εξελίξεις και οι κοινωνικοί μετασχηματισμοί, αδιαπραγμάτευτη.

Ο κατακερματισμός του συλλογικού σώματος, τα φαινόμενα απορρύθμισης στο δυτικό κόσμο μετά την άρση του διπολικού παγκόσμιου συστήματος [του Ψυχρού Πολέμου], και οι αναδυόμενες παθογένειες στην επιταχυνόμενη πορεία της παγκοσμιοποίησης [έκκεντρη εξέλιξη, ασύμμετρες συνέπειες], εκκόλαψαν ένα καθεστώς που έχει περιγραφεί ως «θεμελιώδης απροσδιοριστία».

Σε αυτές τις σύγχρονες κοινωνίες που τα πάντα συγχέονται, τα κάθε λογής σύνορα μετατίθενται, οι χαλκευμένοι δεσμοί κοινωνικής συνοχής αμφισβητούνται καθώς νέες ταυτότητες αναδύονται, οι διαμάχες για το παρελθόν αποκτούν νέα σημασία.
Μια καίρια όσο κι οξεία αμφισβήτηση δέχεται η επίσημη εθνική ιστορία από τις «πολιτικές της μνήμης» και τις ομάδες που στρατεύονται πίσω της, ενώ στο εσωτερικό των κύκλων που λειτουργούν -θεσμικά ή άτυπα- ως παραδοσιακοί στυλοβάτες της κρατικής ιδεολογίας σκληραίνουν οι φωνές που ζητούν ‘επαγρύπνηση’ και ‘αντίσταση’ στις ‘λαίλαπες’.
Εδώ, θα με απασχολήσουν οι περιπέτειες των ελληνικών σχολικών εγχειριδίων ιστορίας μεταπολιτευτικά σε συναρτηση με τη δεύτερη αυτή κατηγορία.

Σε πρώτο επίπεδο, στο δεύτερο μισό του 20ου αι. έπαιξαν καταλυτικό ρόλο οι ιδεοληψίες και οι αγκυλώσεις απέναντι στην έστω και κατ’ ελάχιστον αποστασιοποίηση από τις προσδιορισμένες παραμέτρους της επίσημης [δλδ, της εθνικής ιστοριογραφίας] και το μετεμφυλιακό αφήγημα της. Κυρίαρχος, αν όχι μοναδικός αντίπαλος εκείνο τον καιρό και για πολλά χρόνια, ήταν η ηγεμονική (ιδεολογικά) Αριστερά-μετά το ‘74, οι αντιλήψεις και οι μελέτες που τυχόν υπονόμευαν τα εθνικά ιδεώδη και τον εθνοκεντρισμό. Σκοπός της ιστορίας ήταν, χωρίς αμφιβολία, η σφυρηλάτηση υγιούς εθνικού φρονήματος και η ορθή αγωγή της μαθητιώσας νεολαίας˙ σταχυολογώ προς επίρρωση του επιχειρήματος.

Ο υπουργός Παιδείας της πρώτης μεταπολιτευτικά κυβέρνησης Καραμανλή Γεώργιος Ράλλης τον Απρίλιο του 1976 είχε αποστείλει εγκύκλιο στο διδακτικό προσωπικό της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην οποία επιφόρτιζε τους καθηγητές ηθικοπλαστικών μαθημάτων με φρονηματιστικό χαρακτήρα, «όπως επ’ ευκαιρία και δια του αρμόζοντος παιδαγωγικού τρόπου προβάλλουν κατά την άσκησιν του έργου των εις τους μαθητάς υψηλάς εθνικάς μορφάς και μεγάλας πράξεις εκ της μακραίωνος ιστορικής μας παραδόσεως, (...), να μην αναφέρωνται δε εις θέματα δυνάμενα να εγείρουν αμφισβητήσεις ή αναταραχήν εις τας συνειδήσεις των μαθητών, αποφεύγοντες ούτω να παρέχουν λαβήν εις την εκ του μη όντος δημιουργίαν εντυπώσεων» [εγκύκλιος υπουργού, 39.164/16-4-1976: «Υποδείξεις προς το διδακτικόν προσωπικόν»].
Λογικό ήταν.
Οι καιροί ήσαν πονηροί.

Στα χρόνια μετά την πτώση της Χούντας, η πολιτική ριζοσπαστικοποίηση του συνόλου της ελληνικής νεολαίας δεν μπορούσε να αφήσει απέξω τους αρμούς της καθεστηκυίας τάξεως, του τρίπτυχου «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια», που αναπαρήγαγε η σχολική ιδεολογία...
Η μαρξιστικής προέλευσης ιστορική φιλολογία που κυριαρχούσε εκτός των σχολικών αιθουσών την εποχή της άκρατης πολιτικοποίησης, συνήθως σχηματική και όχι σπάνια εξίσου ανιστορική με τις εκδοχές της εθνικής ιστορίας που υποτίθεται πως καταπολεμούσε, δημιουργούσε φοβερό πρόβλημα στους διδάσκοντες. Όσοι πέρασαν από τα θρανία της δευτεροβάθμιας την εποχή εκείνη-ας το πιστοποιήσουν.
Ωστόσο, η Ιστορία και οι προσεγγίσεις της τότε δεν αποτελούσε προνομιακό χώρο συντονισμένης δράσης.

Το αμφιθέατρο, το πεζοδρόμιο, οι δημόσιες συναθροίσεις και οι συλλογικές αντιπαραθέσεις με ζωντανές εντάσεις έκλεβαν τις ψυχές της νεολαίας. Έχω δε την αίσθηση πως τα ζητήματα αυτά ήσαν ψιλο-λυμένα για τους μαθητές τότε.
Ποιός πίστευε τις αηδίες της πολλαπλά απαξιωμένης εθνικοφροσύνης ;
Η ανερμάτιστη ρητορεία της δικτατορίας είχε ανεπίστροφα καταστήσει διαβλητές τις παρωχημένες απόψεις του ακόμη βαθειά συντηρητικού κράτους και τις είχε απωθήσει στον καιάδα της αφερεγγυότητας.

Μεσολάβησαν οι φοιτητικές κινητοποιήσεις του ’78, η Β’ Πανελλαδική, τα αιματηρά συλλαλητήρια του ’80 [να μη ξεχνάμε κιόλας..], πολιτικά έδειχνε το πράγμα πως «το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω».

Το Φεβρουάριο του ’81, λίγους μήνες πριν την πολυπόθητη Αλλαγή, ο υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων Νικόλαος Καλτεζιώτης απέστειλε στους εκπαιδευτικούς εγκύκλιο υπό τον τίτλο «Σχολείο και Πολιτική», στην οποία μεταξύ άλλων αναφερόταν: «ο εθνικός φρονηματισμός, η δημοκρατική αγωγή, ο σεβασμός στην ιερότητα των ελληνικών και χριστιανικών παραδόσεων, συνθέτουν τις ιδεολογικές διαστάσεις του ελληνικού σχολείου και καθορίζουν αποκλειστικά τον πνευματικό του χώρο.»... Νομίζω πως η διατύπωση του αρμόδιου κρατικού λειτουργού που προϊστατο θεσμικά του εκπαιδευτικού μηχανισμού, δεν επιδέχεται περαιτέρω σχολιασμό. Ο άνθρωπος τα έλεγε όλα: η φρασεολογία, τα επιχειρήματα και οι σκέψεις του εκπαιδευτικού (επιτρέπεται και επιβάλλεται να) κινούνται αποκλειστικά σε αυτές τις κατευθύνσεις._
Η κατάσταση βέβαια μεταβλήθηκε.

Ο ‘Λαός’ του Ανδρέα, σύντομα θα έδειχνε με σθένος πως «δεν ξεχνά, τι σημαίνει Δεξιά». Η νέα κυβέρνηση στο περίφημο ‘πρόγραμμα των 100 ημερών’ προχώρησε σε μια σειρά από κοινωνικές τομές και πολιτικές ρουκέτες. Άλλα αποδείχτηκαν βάσιμα, πολλά εξελίχτηκαν σε πυροτεχνήματα κρότου.
Η μεταρρύθμιση της σχολικής εκπαίδευσης ξεκίνησε, αλλά δεν άγγιξε την ‘καυτή πατάτα’ της ιστορίας στο σχολείο. Δεν ήταν φυσικά και άμεση πρωτεραιότητα-άλλα θέματα εκκρεμούσαν προς διευθέτηση.
Αναντίρρητα, το ιδεολογικό κλίμα στη δημόσια σφαίρα άλλαξε άρδην [παιχνίδια λοιπόν που παίζει η γλώσσα!], η Αντίσταση αναγνωρίστηκε, αλλά με το προσωνύμιο της ‘εθνικής’, η επίκληση στα δίκια του Λαού, αντικατέστησε την αντίστοιχη περί του Έθνους, οι αναφορές στην κοινωνική αδικία, την εκμετάλλευση και το αίτημα για λαϊκη χειραφέτηση από τους κακούς πλούσιους ή την καμαρίλα του Παλατιού περίσσευσαν, αλλά φοβάμαι μόνο στους διαύλους της (κρατικής ακόμη) Τηλεόρασης-όχι στα σχολικά βιβλία ιστορίας!
[υπενθυμίζω ενδεικτικά από μνήμης, Η Μεγάλη Απεργία-τα Λαυρεωτικά και Ρόκος Χοϊδάς-το Ξεκίνημα της Φωτιάς, κλπ. Καίτοι, δωδεκαετής παις, δεν έχανα επεισόδιο..]

Αίφνης το ’85, η ηρεμία του ιδιωτικού σχολείου που τότε φοιτούσα, κλονίστηκε αισθητά. Ανακαλώ στη μνήμη μου τον τότε καθηγητή Ιστορίας, συμπαθέστατο κατά τα λοιπά δάσκαλο-[καλή του ώρα..], να φρικιά εν όψει του νέου βιβλίου Ιστορίας της Α’ Λυκείου που όφειλε να (μας) διδάξει εκείνη τη χρονιά.
Η Ιστορία του Ανθρωπίνου Γένους, υπογεγραμμένη από τον άγνωστο σε μας όλους Λευτέρη Σταυριανό, αποτέλεσε, δίχως άλλο, τομή στην εκπαιδευτική εμπειρία της γενιάς μου.
Το ολιγοσέλιδο αυτό πόνημα, που δεν το έχω έκτοτε ξεφυλλίσει, σημάδεψε πολλούς από όσους το διδαχτήκαμε-με ή χωρίς την ενεργό βούληση των καθηγητάδων μας.

Για πρώτη φορά, σχολικό βιβλίο ιστορίας στερούνταν ηρωικών μορφών, όπως τ’ άλλα. Ξεκινούσε από την εμφάνιση του ανθρώπου στη γη, και αφηγηματοποιούσε τις διαδρομές του. Για πρώτη φορά, επίσημο εγχειρίδιο για μαθητές μιλούσε για Ψυχρό Πόλεμο, για πρώτη φορά μαθητές ελληνικού σχολειού διδάχτηκαν σε εκτενές κεφάλαιο για την Επανάσταση Υψηλής Τεχνολογίας, για υπολογιστές, για την κοινωνία που φτιαχνόταν πέρα από μας..
Δεν θα υποστηρίξω πως επρόκειτο για ένα άψογο βιβλίο-δεν θα μπορούσα καν να είμαι αντικειμενικός. Η βιωμένη εμπειρία και η εξωραϊστική ισχύς της μνήμης ίσως να μην είναι καλοί οδηγοί.

Το βιβλίο που έτυχε γενικώς ευμενέστατης υποδοχής από το μαθητικό κοινό-στο βαθμό που ακόμη και στους πιο αδιάφορους κίνησε την περιέργεια, αποσύρθηκε ύστερα από διετή διαδρομή στα σχολικά έδρανα των μαθητών της Α’ Λυκείου. Απαιτήθηκαν συντονισμένες –και στοχευμένες- όπως αποδείχτηκε βολές στο Κοινοβούλιο, έντονες διαμαρτυρίες από συλλόγους γονέων και κηδεμόνων, παραθρησκευτικές οργανώσεις, την επίσημη Εκκλησία, για τον Παπαθεμελή δεν ξέρω τι στάση κρατησε, την αξιωματική αντιπολίτευση-θεσμική κορωνίδα της αντίδρασης, κα. [όλο αυτό, σας θυμίζει κάτι ?]
Κύριο εκφρασμένο άξονα αντίθεσης συνιστούσε, εκτός των άλλων ‘αριστερών’ /‘κουλτουριάρικων’ κλπ., που έφεραν οι [κατά τον Ελεύθερο Τύπο], ‘χαχόλοι’ [μου ‘χε κάνει εντύπωση αυτή η λέξη-trademark!], η νεο-δαρβινική αντίληψη για την καταγωγή του ανθρώπου, την οποία εισήγαγε το εν λόγω βιβλίο, γραμμένο από έναν ‘αγύρτη’, ‘αντίθεο’, κλπ.
Πέρασαν πολλά χρόνια-πρέπει να είχα τελειώσει πια το Πανεπιστήμιο για να μάθω πως ο ‘ανύπαρκτος επιστημονικά’ Leften S. Stavrianos υπήρξε ένας αξιολογότατος καθηγητής Ιστορίας μεταπολεμικά σε παν/μιο του Σικάγο με λαμπρή καριέρα και διεθνούς ακτινοβολίας έργο για τα Βαλκάνια.. (-:

Δυό χρόνια αργότερα στα 1987, ολοκληρώνοντας τον κύκλο της λυκειακής εκπαίδευσης είχα τη σπάνια τύχη να διδαχτώ στην Ιστορία Δέσμης το εγχειρίδιο του Γιάννη Γιαννόπουλου Θεωρία και Μεθοδολογία της Ιστορίας, το θρυλικό στη γενιά μου κόκκινο βιβλίο!
Η αμφίσημη κωδικοποιημένη ονομασία, έχω την υποψία πως ανταποκρινόταν από την πλευρά των μαθητών σε δύο στοιχεία: το κόκκινο του πίνακα που κοσμούσε το εξώφυλλο του βιβλίου, μα και τον –πιθανολογούμενο- προσανατολισμό του..
Το βιβλίο είχε ήδη 3-4 χρόνια διαδρομή στις σχολικές αίθουσες της τελευταίας τάξηςτου Λυκείου για τους μαθητές που στρέφονταν στην Γ’ αλλά και στην πολυπληθή Δ’ δέσμη. Το είχα ξεκοκκαλίσει στα μέσα του Λυκείου-με εντυπωσίαζε! [Τώρα που το σκέφτομαι, το είχα πάρει από ένα μεγαλύτερο μου κορίτσι στη γειτονιά με την οποία ήμουν κρυφά ερωτευμένος..]
Σαν το πρωτοάνοιξα, με δυσκόλεψε το κόκκινο βιβλίο, με ταλαιπωρούσε-αλλά με γοήτευε.
Στρυφνό όσο και πλούσιο, το συνοπτικό αυτό θεωρητικό πόνημα δέχτηκε πολλές κριτικές και συνοδεύτηκε από τα αγκομαχητά και τις βλαστήμιες των βαρυγκομούντων εξεταζομένων στη πιο κρίσιμη εκπαιδευτική δοκιμασία της ζωής τους.. Αμ, οι κακόμοιροι οι καθηγητές δεν ήσαν σε καλύτερη μοίρα: Τι να διδάξουν; Σάματις γνώριζαν οι περισσότεροι αυτά που ανέλυε ..;;
Τους καταλαβαίνω σε ένα βαθμό.
Ίσως να μην ήταν δόκιμη η επιλογή αυτού του εγχειριδίου για τους άπραγους-αλλά συνάμα κάπως ‘υποψιασμένους’ εκείνη την εποχή μαθητές που εισέρχονταν στην κρεατομηχανή των εξετάσεων. Κάθε άλλο παρα προσφέρονταν για απομνημόνευση, απαιτούσε διανοητική προσπάθεια στην κατανόηση, είχε [εκ των υστέρων, λέω] μερικά κενά, και του έλειπε η αναγκαία παιδαγωγικά συνοχή.

ΑΛΛΑ ήταν ότι καλύτερο, ότι σοβαρότερο, ότι αξιολογότερο και θα προσέθετα, ότι γονιμότερο διδάχτηκε ποτέ στα ελληνικά σχολειά στο μάθημα της ιστορίας.
Εισήγαγε το μαθητή στις έννοιες-κλειδιά της επιστήμης της ιστορίας, του έδινε ψήγματα δεοντολογίας, τον μυούσε στις μεθόδους της, τον ενημέρωνε για τα επιτεύγματα της, για τη σύζευξη με τις άλλες κοινωνικές επιστήμες [διεπιστημονικότητα], του ακόνιζε την κριτική σκέψη._

Και αυτό το βιβλίο αποσύρθηκε εσπευσμένα μετά την κυβερνητική αλλαγή του ’90 νομίζω. Οι βίαιες αντιδράσεις που προκάλεσε σχετίζονταν ασφαλώς με αυτό που προσλαμβανόταν ως ιδεολογικός προσανατολισμός του συγγραφέα, όπως ανέφεραν σχετικές διαμαρτυρίες της εποχής.
Τόσα ήξεραν, τόσα έλεγαν...
Στη συμβολική λήξη μιας εποχής διακριτών συμβολικών αντιπαραθέσεων: Δεξιάς-Αριστεράς, η συνέχεια των ‘90s μας επιφύλασσε οδυνηρές εκπλήξεις..
Η μάχη για τον έλεγχο της σχολικής ιδεολογίας εμπλουτίστηκε με νέες παραμέτρους.

(συνεχίζεται)

Στη συνέχεια των σπουδών μου και της επαγγελματικής μου ζωής στο χώρο, δεν έτυχε να ανταμώσω ποτέ με το συγγραφέα του παραπάνω βιβλίου-πράγμα μάλλον περίεργο.
Λίγους μήνες πριν, το φθινόπωρο που μας πέρασε, σε μια βιβλιοπαρουσίαση, άκουσα ένα ηλικιωμένο συμπαθή κύριο να συστήνεται για να πάρει το λόγο στη συναφή συζήτηση. Στο όνομα του αναγνώρισα το συγγραφέα του σπουδαίου αυτού σχολικού βιβλίου. M
ε την αναταραχή που συνόδεψε το τέλος της εκδήλωσης, τον έχασα από το οπτικό μου πεδίο.
Έκανα να φύγω. Ανέβηκα στη μηχανή μου και γκάζωσα με δύναμη.
Στη δεύτερη γωνία έκοψα απότομα βλέποντας τον στο φανάρι. Με πραγματική συγκίνηση, του συστήθηκα και αισθάνθηκα την ανάγκη να του πω ότι αν δεν υπήρχε αυτό το βιβλίο, που -όπως μου εξήγησε- πολύ τον ταλαιπώρησε σε προσωπικό επίπεδο, εγώ πιθανότατα δεν θα ακολουθούσα αυτό το επιστημονικό μονοπάτι. Ανακάλεσα τα αισθήματα του τότε.
Του εξήγησα πως για τα παιδιά της γενιάς μου, ακόμη και γιαυτά που δεν το συμπάθησαν ποτέ, στάθηκε ορόσημο. Για τους συναδέλφους στην επιλογή των σπουδών υπήρξε πηγή συστηματικής αναφοράς.
Ήταν το διαφορετικό που ενέπνευσε, που μας έμαθε το ‘παραπέρα’ και το ‘γιατί’, μας αποδέσμευσε από την ανία της απομνημόνευσης..
Νομίζω πως η ζέση μου τον άγγιξε βαθειά-δεν πρέπει να ‘ναι λίγο είκοσι ολάκερα χρόνια μετά να βλέπεις ένα βλοσυρό τύπο να σε σταματάει απροειδοποίητα σε ένα δρόμο για να σου πει με ανιδιοτέλεια, ‘ευχαριστώ’ δάσκαλε...

«Για τα φτερά που μας χάρισες»...

31 Comments:

Blogger Αθήναιος said...

Αυτό έγραφες το πρωί που σε πήρα τηλέφωνο για να επιβεβαιώσω τα του Ταιν;!!

Με συγκίνησες! Πιάσαμε την πάρλα για το βιβλίο της Στ' και είχα σκοπό να σε ρωτήσω αν θυμάσαι το σιχτίρι που άκουγε το "Κόκκινο βιβλίο", ενώ κατά την γνώμη μου υπήρξε ένα υποδειγματικό σχολικό σύγγραμμα που μ'εκανε ν'αγαπήσω την Ιστορία σε βαθμό που στο μηχανογραφικό της Δέσμης, το Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογία να είναι το ΜΟΝΑΔΙΚΟ πανεπιστημιακό τμήμα που δηλωσα. Ήταν λίγο τσαμπουκαλίδικο αυτό αλλά κι εγώ ήμουν μαθητάρα.

Σημείωσε πως (το επισημαίνεις κι εσύ ως ικανή και αναγκαία συνθήκη για να λειτουργήσει το βιβλίο), είχα την τύχη να διδαχτώ το "Κόκκινο Βιβλίο" από καθηγητή που είχε τελείωσει το Ιστορικό και αγαπούσε πολύ την Ιστορία. Οι υπόλοιποι, επειδή δεν καταλάβαιναν τη μεθολογία, το έθαβαν.

Πολλές φορές, στις συζητήσεις στην Καλύβα του Πάνου, μου έχει έρθει να τους πω να τους μοιράσω σε φωτοτυπίες το Κόκκινο Βιβλίο μιας και όλοι τους επιδίδονται ελαφρα΄τη καρδία στην κριτική επιστημονικών έργων σ'ενα γνωστικό αντικείμενο τη μεθοδολογία του οποίου αγνοούν, αλλά σκέφτομαι, δε γαμιέται, ο καθένας ας είναι μόνος του υπεύθυνος γιαυτά με τα οποία φορτώνει το σκληρό δίσκο του εγκεφάλο του.

Μπράβο και αναμένουμε τη συνέχεια.

2/05/2007 06:17:00 PM

 
Anonymous Anonymous said...

Thymamai tis syzhthseis mas gia to kokkino...ateleiwtes! To misousa giati me dyskolepse, omws eixes dikio... isws den htan gia ekeines tis hlikies pou eixame ta myala panw apo ta kefalia mas telika ;)

2/06/2007 02:42:00 AM

 
Anonymous Anonymous said...

Λοιπόν, τα ίδια "έπαθα" κι εγώ τόσο με το βιβλίο του Σταυριανού, όσο και με την "Κόκκινη ιστορία" (λίγο και με τη "Θεματική" της Β' Λυκείου, κυρίως λόγω της καθηγήτριας που φρόντιζε να μας τροφοδοτεί με επιπλέον υλικό και να μας δίνει ερεθίσματα να ψάξουμε περισσότερο).
Ειδικά όμως το "Κόκκινο βιβλίο" και ο συγγραφέας του έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην επιλογή των σπουδών μου. Είχε τύχει να επισκεφθεί τότε (τέλη δεκαετίας '80) το σχολείο μου, για να παρακολουθήσει το μάθημα και να μας μιλήσει. Τον ξανασυνάντησα μερικά χρόνια αργότερα, όταν παρακολούθησα το φροντιστήριό του στο ΕΙΕ. Δεν ξέρω αν συνεχίζει ακόμη...

Είναι πραγματικά πολύ χρήσιμη αυτή η αναδρομή στις περιπέτειες της σχολικής Ιστορίας τα τελευταία 30 χρόνια. Σε όλες τις περιπτώσεις οι πολέμιοι των εκάστοτε "επίμαχων" βιβλίων δεν ενδιαφέρονται για το αν μαθαίνουν τα παιδιά σωστά Ιστορία, αλλά αποκλειστικά και μόνο για την επιβεβαίωση της εθνικής ιδεολογίας. Είναι ενδεικτικό ότι, ενώ ταυτόχρονα με το "επάρατο" βιβλίο της ΣΤ' Δημοτικού εισήχθησαν στα σχολεία (Δημοτικά και Γυμνάσια) 4 ακόμη βιβλία Ιστορίας, ουδείς ασχολήθηκε με αυτά. Μάλλον επειδή τα βιβλία που πραγματεύονται τις άλλες δύο περιόδους του παπαρρηγοπούλειου σχήματος, όσα ελαττώματα και να έχουν (από μεθοδολογική, παιδαγωγική κλπ άποψη), δεν μπορούν να γίνουν "εθνικώς επικίνδυνα". Π.χ. στο νέο βιβλίο Αρχαίας Ιστορίας της Α' Γυμνασίου ο Αλέξανδρος ο Μακεδών δεν παρουσιάζεται πλέον ως "εκπολιτιστής" (όπως μας μάθαιναν παλιά), ούτε όμως και ως κατακτητής (αλίμονο), αλλά ως ...αντιρατσιστής και θεμελιωτής των πολυπολιτισμικών κοινωνιών. Δηλ. με έναν γελοίο αναχρονισμό επιχειρείται ο συμβιβασμός του εθνικά ορθού με το πολιτικά ορθό.

Anyway, ευχαριστώ γι' αυτή τη σειρά των κειμένων σας και περιμένω με ενδιαφέρον τη συνέχεια.

2/06/2007 03:36:00 AM

 
Blogger Dimitris Stefosis said...

Αγαπητέ φίλε,

όντας συνομήλικος και συνάδελφός σας στις κοινωνικές επιστήμες, (δεν μπορώ παρά να) έχω ακριβώς τις ίδιες εμπειρίες και απόψεις... Τα βιβλία του Λευτέρη Σταυριανού και του Γιάννη Γιαννόπουλου οδήγησαν εσάς στην Ιστορία, εμένα στην Κοινωνιολογία και την Κοινωνική Ιστορία...
Μάλιστα, την πρώτη κοινωνιολογική εργασία μου την έγραψα στην Α' Λυκείου με την προτροπή εξαιρετικής καθηγήτριας (φιλολόγου κατά τα λοιπά...). Το θέμα της αφορούσε στα θεμέλια της κοινωνιολογίας ως επιστήμης της βιομηχανικής εποχής: γιατί η βιομηχανική επανάσταση ξεκίνησε στην Αγγλία και όχι τη Γαλλία ή την Ολλανδία ή κάπου αλλού; Και, ναι, για να τη συντάξω ανέτρεξα, μεταξύ πολλών άλλων πηγών, και στο "Das Kapital" - στην άγουρη ηλικία των 16 ετών...
Κατά τη γνώμη μου τα βιβλία εκείνα θα έπρεπε να αποτελούν οδηγό για κάθε σχολικό βιβλίο και σε όλα τα μαθήματα... Άλλωστε, στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης από αρκετών δεκαετιών η τέτοιου είδους προσσέγιση στη γνώση και τη μάθηση αποτελεί κοινό τόπο...
Αναμένω με ενδιαφέρον και τη συνέχεια του κειμένου σας... Είναι μια άριστη αφορμή να συζητήσουμε για το πως (δε) διδάσκονται οι κοινωνικές επιστήμες...

2/06/2007 07:10:00 AM

 
Anonymous Anonymous said...

Κι εγώ το θυμάμαι το "κόκκινο". Το είχαμε μόνο μια ώρα κάθε Παρασκευή και η αναλογία του στις εξετάσεις ήταν ένα προς πέντε σε σχέση με το "μπλε". Μπλε δεν ήταν το άλλο;

2/06/2007 09:13:00 AM

 
Blogger ioeu said...

Πώς τη γλιτώνει καμιά φορά και παρεισφρέει ένα καλό βιβλίο. Σαν μυστικό. Έστω και για λίγο. Τα σχόλια του αθήναιου με κάλυψαν. Τα περί ηλικίας (μου) να μην τα αναφέρω...Εντός και επί τα αυτά...
Τα σέβη μου!

2/06/2007 09:32:00 AM

 
Blogger suigenerisav said...

Σαν προσκλητήριο της γενιάς μου-[='μας'] κατέληξε το feedback σ' αυτό το περίεργο για πολλούς ποστ..
:-)

@
όλους τους σχολιάσαντες

Διαβάζω με προσοχή τα σχόλια που καταθέσατε και βλέπω -για πρώτη φορά- εδώ μέσα κάτι εντυπωσιακό.
Ένα κοινό παρονομαστή [=την εμπειρια της γενιάς μας. "Structure of feeling", θα το αποκαλούσε ο Raymond Williams], ο οποίος προσδιορίζει και τις θέσεις μας.
Τις απόψεις μας και τις θεάσεις του κόσμου γύρω μας με βοήθεια: ένα ζευγάρι 'γυαλιά'.
Δεν μπορεί να είναι τυχαίο, ούτε να στερείται ιδιαίτερης σημασίας πως άνθρωποι που πέρασαν από το σχολείο εκείνα τα χρόνια, αναγνωρίζουν σε αυτές τις περιγραφές και κρίσεις για κάποια εγχειρίδια στοιχεία του εαυτού τους.
Αισθάνομαι χαρά που σας το πυροδότησα.
Οι κοινοί, συμβολικοί τόποι [la lieux de memoire, για να παραφράσω τον Pierre Norra, με τον οποίο θα ασχοληθώ σε επόμενο ποστ], είναι το δικό μας βίωμα.


@
αθήναιος

Μάγερα των Μαγείρων και 6* (Michelen) chef μου!
"Αυτό" έγραφα το πρωί..
Είδες πάντως; εσύ ήθελες να με ρωτήσεις και τελικα δεν σ' απογοήτευσα.
Πράγματι, η παρουσία ενός συγκροτημένου καθηγητή ιστορίας ήταν προϋποθεση για την διεξαγωγή του μαθηματος με τέτοιο βιβλίο.
Όσο για αυτό που γράφεις, ότι "πολλές φορές σου έχει έρθει να μοιράσεις σε φωτοτυπιες το κόκκινο βιβλίο στους συμμετέχοντες στην Καλύβα του Πάνου", τι να σου πω...
LoL
Η δική μου εμπειρία λέει πως 'είναι βαριά η καλογερική'-[για να θυμηθώ τον πατέρα μου].
Ο κόσμος έχει ανάγκη από βεβαιότητες, από απτά πράγματα, ευλογοφανή, σύστοιχα με την αντίληψη του. Όχι από στρυφνά και ανοίκεια.
Επιζητά 'γνωση' με πρακτικό αποτέλεσμα, με αντίκρυσμα στην καθημερινότητα. Προκειμένου να θεμελιώσει ή να αντικρούσει πράγματα που -συνήθως- ήδη έχει προαποφασίσει. [για το έθνος, για τους εχθρούς, για την αξία της ομάδας που ανήκει!]
Με κοινωνιολογικούς όρους, θα λέγαμε 'εργαλειακή γνώση', εύπεπτη και επιβεβαιωτική.

Κανείς [απ' όσους είναι βέβαιοι πως η ιστορία είναι μια εμπειρική γνώση που αποκτιέται με το διάβασμα-γενικώς..], δεν είναι διατεθειμένος να σπασει -κυριολεκτικά- τα μούτρα του για να _κατακτήσει_ τους 'κλειδάριθμους' της επιστήμης.
Απαιτεί κόπο, χρόνο, καθαρό μυαλό, καλή προαίρεση, βούληση προσέγγισης του 'παραπέρα'.
Πόσοι διαμορφωμένοι σε ένα πλαίσιο εγγράματοι ενήλικες [με υποχρεώσεις στη ζωή] θα το αναλάμβαναν ;
Με ένα λόγο έχει 'κόστος'! Δυσβάσταχτο, όπως δείχνει η πράξη..

Να τα πούμε, ρεε..

2/06/2007 01:19:00 PM

 
Blogger hotel iris said...

Εύγε sui απολαμβάνω και την αφήγηση, απολαμβάνω και τις αντιδράσεις των ανθρώπων τις γενιάς σου και την αίσθηση που τους δημιούργησε η επαφή τους με τα συγκεκριμένα βιβλία. Δυστυχώς και ΄συ το ξέρεις, στο μεταίχμιο της αντικατάστασής τους, αν και ηλικιακά η διαφορά μας είναι ελάχιστη, εμείς διδαχτήκαμε διαφορετικά βιβλία, οπότε δεν έχω κάτι να συμπληρώσω. Εξίσου σημαντικός όπως και αναφέρθηκε, ήταν και είναι παράλληλα ο διδακτικός χαρακτήρας των καθηγητών... Όποιος βγάλει φωτοτυπίες, ας βγάλει και σε μένα ένα πακέτο!

2/06/2007 04:19:00 PM

 
Anonymous Anonymous said...

αγαπητέ sui -

εγώ ως μεγαλύτερος αγνοούσα και την ύπαρξη του κόκκινου βιβλίου ... καταραμένη ηλικία! είναι πάντως ενδιαφέρων ο αντίκτυπος στη "γενιά" σου όπως τη λες. Ζήτω τα κόκκινα βιβλία!

(ρε sui - εκείνο το τηλεφώνημα "το απογευματάκι" ακόμη το περιμένω...)

2/06/2007 04:57:00 PM

 
Anonymous Anonymous said...

Εντάξει, sui, δέχτηκα να αποσύρεις το σχόλιό μου.

Προφανώς οι "τραγικές αδερφές" δεν έχουν θέση στην ιστορία.

Κι ας ξέρουν καλύτερα ελληνικά.

2/06/2007 05:03:00 PM

 
Blogger suigenerisav said...

τώρα που βρηκα λιγο χρόνο, πάμε με τη σειρά για τους υπόλοιπους..

@
miu miu
ναι, εσύ καταλάβαίνεις.. :-)
και έχεις δίκιο για το θέμα της αντικειμενικής δυσκολίας. Αλλά για σκέψου, έστω και εκ των υστέρων, πόσο χρήσιμο υπήρξε.

@
pixie
Σας ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια!

Nαι, νομίζω ότι ως πρόσφατα ο συγγραφέας έκανε σεμινάρια στο ΕΙΕ.
Δεν γνωρίζω αν συνεχίζει.
Είναι πάνω από προφανές ότι οι απόψεις μας σε όλα τα υπόλοιπα που αναφέρετε, ταυτίζονται.
Επιτέλους να καταθέσουμε και κάποιες προσωπικές μας εμπειρίες που να ξεφεύγουν από την 'καταγγελία' των κακών οπαδών της 'δόλιας παγκοσμιοποίησης'! LoL

@
Dimitris Stefosis
αγαπητέ φίλε,
πολύ χαίρομαι για την επίσκεψη.
Για τη σύμπτωση των απόψεων, τα 'χω γράψει και παραπάνω..
Κρατάω, ωστόσο, την παρατηρηση σου: να δούμε αυτή τη συζήτηση ως 'αφορμή' για ένα μεγαλύτερο διάλογο που δεν έγινε ποτέ. Ανοιχτά και δημοκρατικά, εννοώ.
Της (μη) διδασκαλίας των κοινωνικών επιστημών στο ελληνικό σχολειό.
;-)

@
ανώνυμο
Ορθά θυμάστε.
'Μπλε' ήταν το άλλο.
Ο ορισμός της στείρας, παρωχημένης, εθνικά λειασμένης εκδοχής για την οπτική αλλά και το σύνολο των γνώσεων που καλούμασταν [οι υποψήφιοι] να απομνημονεύσουμε.
Θα το θυμάστε, υποθέτω.. (-:

@
ioeu
'Οπως το λέτε αγαπητέ.
"Σαν μυστικό. Εστω και για λίγο".
Επιτρέψτε μου να καταθέσω εδώ μια προσωπική εμπειρία.
Διδάσκοντας ένα αντίστοιχο μάθημα θεωρίας και μεθοδολογίας της ιστορίας σε πανεπιστημιακό επίπεδο λίγα χρόνια πριν, πόσες φορές δεν ευχήθηκα να είχαν τη ευκαιρία οι φοιτητές μου να διαβάσουν στο σχολείο ένα τέτοιο βιβλίο..
Διατελώ αλληλέγγυος!

2/06/2007 05:55:00 PM

 
Blogger suigenerisav said...

πάμε (και) στους υπόλοιπους:

@
angelos
είσαι μικρός ρε, γιαυτό δεν το θυμάσαι το βιβλίο!
[όχι αγόρι μου. Είσαι τεράστιος ;-)
Και όσο για την ιστορία, δεν υπάρχει ζήτημα.
Γιατί:
α) έχεις λάβει σχετικό 'δώρο' για να ξεκινήσεις..
β) έχεις καλούς φίλους-το ξέρεις αυτό. Οπότε δεν έχεις ανάγκη. Αμα είσαι κολλητός του 'William Lawson', που λέει κι η διαφήμιση, το λύνεις το 'πρόβλημα' σου. lol, LoL, LOL !
γ) θα κάνεις την πατέντα της τρελλής επιτυχίας, το 'big success'-είμαι σίγουρος γιαυτό! Θα γίνεις multi-millionaire.
Οπότε, θα αναλάβεις να συντηρείς ιδίοις εξόδοις και τον απένταρο φίλο σου ..!!
[βλέπεις υστεροβουλία, ε!]

Για τα καλά σου λόγια, κοκκινίζω.
Τα προσωπικά βιώματα τα θέλουμεε. Τις διατυπώσεις μας προσέχουμε, βεβαίως, για να μην παρεξηγηθούμε ..!
Με τον έτερο εκλεκτό φίλο.

Σε ευχαριστώ δε, θερμά για το δεύτερο ποστ σου [πότε προλάβατε ρε #$%^&*#$% και οι δύο και διαβάσατε τα σχόλια σας και δεν κατόρθωσα να σας προλάβω..!], το οποίο αποκαθιστά στα σοβαρά τώρα τη στάση σου απέναντι στους ανθρώπους. Και τις επιλογές τους.
Γνωρίζοντας σε _σε βάθος_ ξέρω πολύ καλά τον αυθόρμητο τρόπο έκφρασης σου, όπως και το τι πιστεύεις.

@
[λογοκριμένον] πειρατήν καραϊβικής,
ευχαριστώ-όπως παντα δλδ για το σχόλιο, καλέ μου φίλε.
Τα αισθήματα μου [άμα δε και την εκτίμηση μου] στο πρόσωπο σου τα ξέρεις: τα άκουσες δημόσια με τρόπο που δεν επιδέχεται παρανάγνωση. :-))
Πρόσφατα έλεγα για σένα, πως ανήκεις _μακράν_ στα λαμπρότερα μυαλά της επιστήμης σου. Και είμαι πολύ περήφανος που είσαι φίλος μου.
Προηγουμένως, έγινε παρεξήγηση.
Κάτι η εσφαλμένη ελευθεριότητα της γλώσσας του παραπάνω σχολιαστή-φίλου μου, κάτι η ()*&^%$#%^ευαισθησία σου [δικαιολογημένη, ωστόσο!], μου το κάνατε το μαγαζί θερινό.
End.
Period. (.)

@
τίποτα
!!!
[ομολογώ, πως δεν το πολυ-κατάλαβα αυτό. Δηλώνει κάποια 'συμφωνία' ή απλά έκπληξη ;]

@
τιΦοευς
Σε ευχαριστώ και σένα αγόρι μου.
Αντί να σου 'βγάλω φωτοτυπίες', θα τα υποστείς καμια φορά live !


θΑ ΚΡΑΤΗΣΩ ΛΙΓΕΣ ΑΚΟΜΗ ΜΕΡΕΣ ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΟΣΤ.
ΠΡΙΝ ΠΑΜΕ ΣΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ 'ΚΕΦΑΛΑΙΟ'.

2/06/2007 06:27:00 PM

 
Blogger suigenerisav said...

.

2/06/2007 11:47:00 PM

 
Blogger Τίποτα said...

Με τα θαυμαστικά μου εξέφρασα θυμό σε προηγούμενο σχόλιο, δε θυμάμαι όμως σε ποιο ακριβώς. Πιθανότατα με ξένισε η "τραγική αδελφή". Αυτοί οι θυμοί μου εύκολα περνάν και φεύγουν, συγχωράτε με που δεν είμαι σε θέση να τεκμηριώσω μετά από μέρες τα θαυμαστικά εκείνης της στιγμής. Δεν είμαι ιστορικός. Όμως, σκέφτομαι τούτο: Ο καθένας μας επιλέγει τι αφήνει να περάσει και να φύγει και τι κρατά μέσα του φυλαχτό. Υπάρχουν ναι, κακοί καθηγητές πώς θα μπορούσαν να μην υπάρχουν; Αλλά υπάρχουν, υπήρξαν κι οι Γιαννόπουλοι κι οι Σβορώνοι, οι Πλάτωνες κι οι Κακριδήδες κι οι Αλεξίου. Μπροστά μας τα διαμάντια, μπροστά μας και η λάσπη. Το τι θα σκύψουμε να σηκώσουμε δικός μας λογαριασμός (Κάτι μου λέει πως βρέθηκα εκτός θέματος πάλι, γμτ)...

2/07/2007 08:03:00 PM

 
Blogger Μαύρο πρόβατο said...

Καλησπέρα,
πολύ ενδιαφέρουσα η αναδρομή σου (αν και άνιση: η Β'Πανελλαδική επέχει για την περίοδο που αναφέρεσαι θέση ανάλογη με αυτή της... σταρ του βιβλίου της 6ης, Ολύμπια ντε Γκουζ, στη γαλλική επανάσταση :-))

Είμαι κατά τι παλαιότερος και θυμάμαι καλά οτι τα σχολικά εγχειρίδια της ιστορίας τα είχαμε κυρίως για να σκιτσάρουμε πάνω τους. Για όποιους είχαν "ανησυχίες", το μάθημα της ιστορίας άνοιγε την πύλη της "εναλλακτικής" ιστοριογραφίας της στρατευμένης αριστερής διανόησης. Το πρώτο, κλασσικό βήμα, ήταν ο Κορδάτος, μια αποκάλυψη μόνο και μόνο από τη ρητορική του και από την αίσθηση που ανέδιδε οτι πίσω από το συγγραφέα κρύβεται ένα συνολικό κριτικό πνεύμα ασυνήθιστης δύναμης και ζωτικότητας. Αυτόε με τη σειρά του οδηγούσε σε άλλους συγγραφείς, όσους δεν καλύπτονταν από το απόλυτο των διατυπώσεων και τό θέσει αντι-λογο του Κορδάτου: έτσι έφτανε κανείς στο Γληνό, τον Σκληρό από τους παλιούς και τον Ψυρρούκη από τους νεώτερους, με διαφορετική θεματολογία και προσέγγιση, αλλά ίδιας οικογένειας discours. Ορισμένοι που είχαν φάει την πετριά έφτασαν από το δρόμο αυτό ώς το Σβορώνο.
Μια δεύτερη ταχύτητα, λιγότερο ανήσυχων συμμαθητών, βουτούσε στη σούπα της "εκδοτικής Αθηνών".
Τέλος, υπήρχαν και τα "συστηνόμενα εξωσχολικά διαβάσματα", που στην περίπτωσή μου περιλάμβαναν (απ'όσο θυμάμαι, για τη βυζαντινή ιστορία)ένα βαρετό βιβλιαράκι ενός Λεφτσένκο, το Βασίλιεφ και το Ράνσιμαν για άσους είχαν γερά νεύρα.
Άλλη χρονιά, είχαμε πάρει αμπάριζα τον Τόυνμπη, και για να ολοκληρώσω το κλίμα, περάσαμε αυτή την ωραία μόδα με τις εργασίες, όπου στην τρίτη γυμνασίου παρουσίαζα θυμάμαι ένα δίωρο για το "ρόλο της προσωπικότητας στην ιστορία", από τον Άγιο Αυγουστίνο στον... Πλεχάνωφ :-)))) Μπρρρ...
Τι προκύπτει απ'όλα αυτά; Οτι πριν από 25 και βάλε χρόνια, η πρωτοβάθμια "ιδεολογική" λειτουργία χειραγώγησης και "διαμόρφωσης συνείδησης" στους μαθητές κατά τους φατβάδες του Καλτεζιώτη (τι μου θύμισες, πηγαίναμε σπόροι να τον δούμε ως εκπρόσωποι συντονιστικού καταλήψεων αυτό το ανθρωπάκι) ήταν από τα πράγματα ακυρωμένη - το ρόλο αυτό θα τον έπαιζε με περισσή αποτελεσματικότητα ο κυρίαρχος λόγος στην κοινωνία αργότερα, και σιγά-σιγά, στη μεγάλη πλειοψηφία των ημιμαθών που έβγαιναν από τα σχολεία τότε.

...

Δεν έχω βέβαια επαφή με τα επόμενα επεισόδια που αντιστοιχούν στην περίοδο που ήσουν μαθητής. Αν κρίνω από το οτι σε σχετική αρθρογραφία, το ΚΚ είχε δώσει συγχαρητήρια στο Σταυριανό για το βιβλίο του, και από το οτι αποσύρθηκε στη συνέχεια, μπορώ να συμπεράνω οτι κάτι ξέφυγε σε μια περίοδο όπου το ελληνικό κράτος δεν είχε τόσο πιεστικά και σαφώς ορισμένες προτεραιότητες για τη διαμόρφωση του φρονήματος των ελληνοπαίδων...
Από τη συζήτηση που γίνεται για όλη την εκπαίδευση γενικά, αλλά και το επίμαχο σχολικό εγχειρίδιο της 6ης που είδα, έχω την εντύπωση οτι αυτή η περίοδος "δισταγμού" έχει παρέλθει οριστικά.
Το συγκεκριμένο βιβλίο που έχω υπόψη μου, για να μη γενικεύω για τα άλλα που δεν έχω περιδιαβάσει, είναι σαφώς ταγμένο στο να "δημιουργήσει φρόνημα" - σαν άλλοτε!! Βέβαια σήμερα, προτεραιότητα έχει η "μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια" και άλλα στα οποία θα επανέλθω όταν έρθει η συζήτηση εκεί. Η διαφορά με παλιότερα είναι οτι τώρα, ένα αυτογελοιοποιούμενο discours έχει αντικατασταθεί από έναν λόγο αφατικό και θραυσματικό. Να τον αγνοήσεις, πρέπει να έχεις εξασφαλίσει άλλες παιδαγωγικές διαδικασίες συγκρότησης της σκέψης σου. Να τον αντιμετωπίσεις, πρέπει να έχεις ήδη τη δυνατότητα να σταθείς πάνω από το επίπεδο των θραυσμάτων - κάτι αδύνατο για έναν μαθητή της 6ης, για τον οποίο το ζητούμενο θα είναι αυτό πολύ υστερότερα. Να τον δεχτείς, σημαίνει οτι εγκαταλείπεις την προσπάθεια απόκτησης των θεμελιωδών εννοιολογικών εργαλείων του σκέπτεσθαι. Να μπροστά σε τι καθίζει τον μαθητή της 6ης, η εθνική στοιχειώδης εκπαίδευση...

2/07/2007 09:08:00 PM

 
Blogger suigenerisav said...

@
τίποτα

Δεν νομίζω πως είστε εκτός θέματος αγαπητέ..
Αντιθέτως.

@
μαύρο πρόβατο

Ας τα παρουμε με τη σειρά:
Δεν είμαι σίγουρος για το που ακριβώς αναφέρεσαι όταν χαρακτηρίζεις 'ανιση' την αναδρομή μου. Επίσης, μου διαφεύγει και το ειδικό βάρος της μεταφοράς που χρησιμοποιείς σε σχέση με τη Β΄ Πανελλαδική..
Η αναδρομή στα σχολικά σου χρόνια-μιάς άλλη γενιάς από τη δική μου απολύτως χρειαζούμενη.
Και το πλαίσιο της μαρτυρίας σου που για μένα είναι γνωστό-όχι όμως και στους αναγνώστες, πολύτιμο.
Περίπου, έτσι ήταν οι διαδρομές για εσάς τότε-όπως τα περιγράφεις.
Λέω, περίπου, γιατί θα συμπεριλάμβανα στο αριστερό discours και κανα δυό ονοματάκια ακόμα για τους πιο ψαγμένους, σαν τον Σεραφειμ Μάξιμο από τους προπολεμικούς και καμπόσους ιστοριολογούντες πολιτικούς επιστήμονες [στα νεώτερα].
Σημειώνεις, όμως κάτι που μου κινεί την περιέργεια: σε ποιού σχολείου "την τρίτη γυμνασίου παρουσίαζες (...) ένα δίωρο για το "ρόλο της προσωπικότητας στην ιστορία", από τον Άγιο Αυγουστίνο στον... Πλεχάνωφ" ..?
Εντυπωσιακό μου ακούγεται!

Αναφερόμενος "στην μεγάλη πλειοψηφία των ημιμαθών που έβγαινε από τα σχολεία τότε", αναρωτιέμαι σε ποιούς τους αντιδιαστέλλεις. Σε κάποιες γενιές πριν ή μετά;
Προσωπικά, δεν θα υιοθετούσα τον χαρακτηρισμό-αν μη τι άλλο, γιατί δεν μπορώ να δω τη διαφοροποίηση στο χρόνο..

Προσέτι, αν στο σύνολο των όσων έχω ως τώρα καταθέσει μεταξύ βιώματος και παρατήρησης, προκύπτει πως διανύσαμε σ' αυτη την κοινωνία μια "περίοδο 'δισταγμού'", κατα τη διατύπωση σου, μάλλον κάτι δεν περιέγραψα εγώ με σαφήνεια..
Καμία τέτοια περίοδος, εκτιμώ, πως δεν έχει παρέλθει, γιατί ουδέποτε τη διαβήκαμε..

Είναι προφανές πως δεν έχω αναφερθεί ως τα τώρα στο περιεχόμενο του συγκεκριμένου βιβλίου-αφορμής αυτού του ταξιδιού στην (σχολική) ιστορία του χθες.
Συνεπώς στερείται νοήματος, _αποπλαισιωμένα_, να εισέλθω τώρα σε μια συζήτηση για το πως "δημιουργεί φρόνημα" ή όχι το εν λόγω πόνημα.
Όχι βέβαια, ότι διαφωνώ και πολύ στα περί της "μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας" που τελεί υπό δόμηση.
Θα διαφωνήσω, πάντως, προγραμματικά στις εκτιμήσεις σου για το νέο discours που αξιολογείς ως "αφατικό και θραυσματικό".
Θα εξηγηθώ ασφαλώς όταν έρθει ή ώρα.

Εξίσου εμφανώς, διαφωνώ με τα καταληκτικά συμπεράσματα σου.
Δεν αντιλαμβάνομαι γιατί η αποδοχή του νέοκοπου σχολικού λόγου "σημαίνει οτι εγκαταλείπεις την προσπάθεια απόκτησης των θεμελιωδών εννοιολογικών εργαλείων του σκέπτεσθαι".
Τα είχες άραγε ποτέ και τα απώλεσες ...??
Θέλω να πω, ότι ενώ ορθά IMHO ονοματίζεις το παλαιότερο παράδειγμα σχολικής ιστοριογραφίας "αυτογελοιοποιούμενο", η οξεία κριτική σου εξαντλείται στο υπό εφαρμογή μοντέλο, του οποίου τους προσανατολισμούς [ορθά] ψυχανεμίζεσαι..
Εγώ αυτό βλέπω κομματάκι άνισο.
;-)

2/07/2007 11:07:00 PM

 
Blogger So_Far said...

Αν ένα κείμενο έχει τόση δυναμική ανασύρει ακόμα και τον Πλεχάνωφ... θαύμα; ή θαύμα! Το δεύτερο θα έλεγα.
Διαβάζω και ξαναδιαβάζω και μαθαίνω..

2/08/2007 07:48:00 AM

 
Blogger Μαύρο πρόβατο said...

Καλημέρα,
λίγα συμπληρωματικά:
την εποχή που ήμουν μαθητής, έχω την εντύπωση οτι έργα του Μάξιμου έβρισκες μόνο σε σπάνιες, παλιές εκδόσεις. Αργότερα είδα επανεκδόσεις διαθέσιμες στα βιβλιοπωλεία. Όσο θυμάμαι βέβαια μου έρχονται κι άλλα στο μυαλό, όπως πχ ο Βουρνάς. Να σημειώσω επίσης οτι αυτού του είδους το εξωσχολικό διάβασμα, ήταν συνδεμένο με μια γενικότερη κουλτούρα βιβλιοφιλίας, μέχρις φετιχισμού του χαρτιού: είμασταν 4-5 παρέες που από τα 15 μας γυρίζαμε το κέντρο των βιβλιοπωλείων τότε, τα κλασσικά της Ιπποκράτους (Παπαδήμας - Καρδαμίτσας - Κωσταράκης δίπλα στα ξενόγλωσσα), της Σόλωνος και των πέριξ (Εστία, Θεμέλιο, Αφοι Τολίδη πιό κάτω, Σύγχρονη Εποχή και από απέναντι ο Αναγνωστίδης και ο Κέδρος, ο Γκοβόστης παραμέσα, άλλα εξωτικά παραλλαγών της αριστεράς: οι Ιστορικές Εκδόσεις των μαοϊκών δίπλα στο Μπελεζίνη, η Διεθνής Βιβλιοθήκη των τροτσκιστών στην Κάνιγγος - εκεί υπήρχαν και βιβλία του Στίνα και του υπερεκτιμημένου Πουλιόπουλου - ένα άλλο αναρχικό ψηλά στη Διδότου και Δελφών πολύ καλό, πριν ν'ανοίξει ο "Ελεύθερος Τύπος", ακόμα και η "Κομμούνα" του Καραμπελιά στην Κιάφας. Είχαμε γίνει και φίλοι μ'έναν υπέροχο άνθρωπο, το μακαρίτη τον Βλάχο με το απίστευτο τυπογραφείο/βιβλιοπωλείο Κείμενα...)
Το σχολείο ήταν ένα από τα πρότυπα που ρήμαξε το ΠΑΣΟΚ. Οι περισσότεροι καθηγητές είχαν ταλέντο και πολύ κέφι στη δουλειά τους - το εκτιμήσαμε αργότερα αυτό :-)
Η φράση περί ημιμαθών, (αποτυχημένη) προσπάθεια χιούμορ ήταν: πρόκειται νομίζω για διαχρονική αναλλοίωτη του μέσου προϊόντος του ελληνικού σχολείου...

Τα υπόλοιπα δίστασα να τα γράψω (αλλά αργούσε ο καφές :-))- δεν ήρθε ακόμα εκεί η συζήτηση όπου θα έχουν τη θέση τους. Δες τα ως τρέιλερ ή ως νύξη, οτι η αντίθεση στο σχολικό εγχειρίδιο δεν εξαντλείται σε όσους/όσα αναφέρεις στο προηγούμενο ποστ...

2/08/2007 11:08:00 AM

 
Anonymous Anonymous said...

"Μαύρο Πρόβατο", νάσαι καλά.

Εξέφρασες τη γενιά μας με τον καλύτερο τρόπο. Με μια επιπλέον συμπλήρωση: πολλοί απο μας είχαν το "Κόκκινο Βιβλίο" σε παρόμοια εκτίμηση με τη γενιά του suigenerisav. Μόνο που το δικό μας ήταν γραμμένο από τον Μεγάλο Τιμονιέρη.

Επί πλέον μια πληροφορία για τα σχολικά βιβλία και το σχολικά περιβάλλον: Εντύπωση μούχε κάνει μια εγκύκλιος του '68 της χούντας -έπεσα κατά τύχη πάνω της στις μετέπειτα περιπλανήσεις μου επί των της Ιστορίας- που είχε σταλεί προς τα σχολεία με αφορμή τους επερχόμενους εορτασμούς για την 25η Μαρτίου. Με την εγκύκλιο αυτή λοιπόν καλούσε τους εκπαιδευτικούς να αντικαταστήσουν κατά τις επετειακές ομιλίες τους τον όρο "Τούρκος" με τον όρο "εχθρός", για να αμβλυθούν στα μαθητικά μάτια οι εικόνες για τον γείτονα. Ήταν η εποχή της συμφωνίας της Κεσάνης και των ονειρώξεων του Γ. Παπαδόπουλου για μια ελληνοτουρκική συνομοσπονδία.

Μην τα συνδυάσετε με τα σύγχρονα (παρότι συνδυάζονται, λέει ο συνήγορος του διαβόλου!!!!)

2/08/2007 07:18:00 PM

 
Anonymous Anonymous said...

Διαβάζω πράγματα εδώ που πολλά δεν τα είχα υπ' όψη μου, ο λόγος δεν είναι ότι μένω εξωτερικό αλλά και τα μαθητικά μου χρόνια τα έκανα έξω.Ότι ξέρω είναι από διαβάσματα, και αφηγήσεις άλλων που τα έχουν ζήσει...

σ'ευχαριστώ.

(δεν άλλαξες το λινκ μου, βρε Σουΐ...)

2/08/2007 10:32:00 PM

 
Anonymous Anonymous said...

Πω πω, τι συνάντηση παλαιών συμμαθητών είναι αυτή...

Το συμπέρασμα: η κυρίαρχη πολιτική καθορίζει ΚΑΙ τη σχολική ιστορία - δηλαδή τι σόι ιστορία θα διδάσκονται οι μαθητές!

Είτε ΜΕΣΑ, είτε ΕΞΩ από τα σχολεία!

Κάποια πράγματα είναι διαχρονικά...

2/10/2007 10:45:00 PM

 
Blogger suigenerisav said...

Με εμφανή καθυστέρηση (LoL) είναι μάλλον καιρός να περάσουμε στο επόμενο ποστ.
Ευχαριστώ ειλικρινά όλους όσους συμμετειχαν σ' αυτό το διάλογο.
Παλιούς φίλους και ανθρώπους που δικτυακά γνώρισα στο πλαίσιο της ανταλλαγής απόψεων με ξεχωριστό ενδιαφέρον.

2/25/2007 11:05:00 AM

 
Anonymous Anonymous said...

Επιτέλους, τα μάθαμε απέξω τόσο καιρό.

2/25/2007 11:00:00 PM

 
Anonymous Anonymous said...

για να δούμε πότε θα ξαναποστάρεις να σε διαβάσουμε αγαπητέ.

μου φαίνεται ότι το έχεις κάνει Αμέρικαν Μπαρ το μαγαζί.

τάδε έφη Ροΐδης 2 Μαρτίου 2007.

3/02/2007 04:03:00 PM

 
Anonymous Anonymous said...

Giati na leme biaia ta nera enos potamoy
kai oxi tis ox8es poy ta periorizoyn;
M. Mprext

PS: Sui ur fans r waiting for the your next post

3/09/2007 03:40:00 PM

 
Blogger fani said...

Όταν επιστρέψετε, παρακαλώ σας να συνεχίσετε το ευάρεστον έργον του πρωτεργάτη Γεωργίου, άλλως Goas
check: http://dysdemona.blogspot.com/2007/03/blog-post_09.html

3/09/2007 09:15:00 PM

 
Anonymous Anonymous said...

Αγαπητέ sui,

Πάνω στο θέμα αυτού του thread θα ήθελα να προτείνω την κατασκευή, επιτέλους ενός ΝΕΟΥ ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ σε διαδικτυακή μορφή, όπου (για τους έξυπνους) μαθητές θα υπάρχουν ΟΛΑ όσα είναι αναγκαία για να μάθουν ορισμένα πράγματα. Προτίθεμαι να "ανεβάσω το θέμα" και σε ένα από τα δικά blog:

http://omadeon.wordpress.com


http://panikos.wordpress.com


Τέλος, συμφωνώ με ΟΛΑ όσα είπες στην "Καλύβα ψηλά στο Βουνό", και επίσης ΔΕΝ προσβάλλομαι από γενικώς οποιαδήποτε αναφορά που κάνεις εσύ ή άλλοι στο όνομά μου, ιδίως δε ο αγαπητός θείος Ισίδωρος. Αυτά πες τους τα, και ότι σας δίνω την άδεια να με συζητάτε. ΜΟΝΟ ο Μικρασιάτης εξαιρείται από αυτή την άδεια, γιατί έχει φίδια στο στόμα του! (χεχε) Προσπάθησε να μειώσεις τον Πανικό του Πάνου. Πες του ότι ΔΕΝ μπορεί να φιμώνει πρόσωπα και απόψεις, παρά μόνο (εύλογα) να μειώνει το θόρυβο και άλλα δεινά. ΔΕΝ είναι σωστή η τακτική του. Εγώ αντί να λερώσω το υπέροχο βλογ σου, όσα έχω να πω τα έχω βάλει εδώ:

http://www.omadeon.com/panos
.

Σε ευχαριστώ αν ΔΕΝ λογοκρίνεις αυτό το σχόλιο. Αν κρίνεις ότι έχει κάτι μεμπτόν, πάντως... ΓΡΑΨΤΟ μου! ΠΩΣ μπορούμε να επικοινωνήσουμε με άλλον τρόπο? Στείλε e-mail.

Με ΠΟΛΛΗ εκτίμηση
Γιώργος Α. Στάθης

3/19/2007 02:25:00 AM

 
Anonymous Anonymous said...

H dikaia galhnh tairiazei stoys an8rwpoys - o agrios 8ymos anhkei sta 8hria.
Ovid

3/19/2007 12:32:00 PM

 
Anonymous Anonymous said...

Πολύ σοφό το φιλοσοφικό αυτό ρητό. Επειδή για μένα είναι ΠΡΑΚΤΙΚΟ, το έβαλα σε εφαρμογή ήδη τώρα. ΕΣΒΥΣΑ χωρίς να μου ζητηθεί ορισμένες "κακές λέξεις" που είχα στο τέλος μιας σάτιρας για τα απαράδεκτα γεγονότα της Καλύβας. Ετσι ΔΕΝ μπορεί να πει κοινός μας φίλος ότι τον βρίζω. Μπορεί αντίθετα -όπως εγώ- να γευτεί τη δίκαιη γαλήνη, ΕΑΝ και ΜΟΝΟ ΕΑΝ ανταποκριθεί στο φιλικό και δίκαιο αίτημά μου να γράφω στην Καλύβα με πλαφόν "μέγιστου αριθμού 2 κειμένων ημερησίως". ΟΧΙ τόσο πολύ για να εκφραστώ εγώ αλλά για να συμμετέχω στο διάλογο, όπως ένας ψηφοφόρος περίπου.

Ιδού το λινκ σε ένα ποστ που έγραψα προ ολίγου στις ίδιες νηφάλιες κατευθύνσεις:
http://panikos.wordpress.com/2007/03/18/hello-world/#comment-2

Τέλος, ψυχαναλυτικά μιλώντας, ο θυμός μπορεί να είναι συγκάλυψη φόβου, αλλά μπορεί και να είναι εκδήλωση του συγκεκριμμένου θάρρους να χαράσσουμε υγιή όρια απέναντι σε εκείνους που μας ποδοπατάνε. Συνιστώ ανεπιφύλακτα το δεύτερο είδος θυμού (που έχω), αλλά πιθανολογώ ότι δυστυχώς θα είναι το... μόνο που ΔΕΝ ευνοείται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Διαδικτύου.

GS

3/20/2007 01:21:00 AM

 
Anonymous Anonymous said...

Dear SuiGenerisAV, σήμερα ΕΣΒΥΣΑ αυτοβούλως και όλα τα άλλα "κακά λόγια" σε ένα ποστ μου, στο σατιρικό μου blog. Φιλοδοξώ να μετατρέψω την δική μου "Παράγκα" σε βήμα έκφρασης υγιούς σατιρικής κριτικής και μετα-σχολιασμού (της Καλύβας και όχι μόνο), σαν θεμιτή αντιπολίτευση στον... Απολυταρχικό ΦεουδαρχοΚαλυβαϊσμό. Χωρίς την πρωτοβουλία αυτή, τα ποντίκια (π.χ. εκ Μικράς Ασίας) θα... ροκανίσουν την Καλύβα. Επίσης έβαλα το ΠΡΩΤΟ Link σε blog (ΑΥΤΟ ΕΔΩ).
Πάνω στο θέμα του σχολικού βιβλίου, έχουμε πολλά δημιουργικά να συζητήσουμε. Σε προσκαλώ (όπους και όλους τους άλλους). Θα ανεβάσω σχετικά θέματα στα δύο blog:
1)
http://panikos.wordpress.com

(Καυστική σάτιρα ΧΩΡΙΣ βρισίδι)
2)
http://omadeon.wordpress.com

(Σοβαρή Κριτική, Δημιουργικότητα παντός είδους με στόχο την Πολιτιστική Αναγέννηση). Μάλλον θα χρειαστούν 2 ακόμη blog (ένα για μουσικά θέματα, ένα για προγραμματισμό, κλπ.)

Στο δεύτερο blog ανεβάζω σε λίγο γράμμα μου στον Μίκη Θεοδωράκη, καθώς και έναν προβληματισμό για το ΜΕΛΛΟΝ του Διαδικτύου, καθώς τα πρόσφατα συμβάντα έδειξαν ότι... άρχισε το ΤΕΛΟΣ της βασιλείας των blog. Ενα νέο εκφραστικό μέσο απαιτείται, και μερικά... προτείνονται (εντός ολίγου).

Πρέπει επίσης να συνταχθεί(από όλους μας,ένα ΝΕΟ
"ΜΙΚΡΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ" καθώς κι ένα "ΜΙΚΡΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ".


Σε υπερ-ευχαριστώ υπερφιάλως και υπερβολικώς, για την ανοιχτότητά σου,
OMADEON

3/20/2007 08:57:00 AM

 
Anonymous Anonymous said...

Το 81 ανηκα σε Πασοκικη οικογενεια και ημουν 10. Μεχρι τότε ειχα διαβασει 3 το Βιβλιο της Ζωρζ Σαρρη "Τα γεννεθλια". Ηρθε το Πασοκ και επιτελους καταργηθηκε η έπαρση της σημαιας!!!!

Ολα καλα μεχρι που διαβασα το βιβλιο του Σταυριανου.

Εκει καταλαβα ποσο θυμα ήμουν της αριστερης προπαγανδας!!!!

Χαβαλεδες συμμαθητες μου στα διαγωνισματα εγραφαν ΦΟΝΙΑΔΕΣ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ και καλα εκαναν μια και το βιβλιο απο εδω το εφερνε απο εκει το πηγαινε στον ιμπεριαλισμό των Αμερικάνω το πήγαινε!!! ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΟ ΒΙΒΛΙΟ!!!!

Το βιβλίο αποσυρθηκε το 1990 ευτυχως για την παιδεια!!!!

Λογω του βιβλίου γραφτηκα στην ΟΝΝΕΔ και σημερα ψηφιζω Λεβεντη, ΛΑΟΣ και οτι αλλο κατσει μεχρι να σπασουν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ στα τεσσερα!!

9/29/2007 02:31:00 PM

 

Post a Comment

<< Home